یکی از مسائلی که این روزها در شبکه های اجتماعی مخصوصاً اینستاگرام زیاد مورد بحث است اختلاف نظر افراد بر سر تلفظ صحیح لینک بیو یا بایو است. در این نوشته سعی داریم تا به صورت فنی و تخصصی ببینیم کدام تلفظ درست است.

وام واژه چیست؟

در زبان فارسی، مانند هر زبان دیگر، واژه‌هایی یافت می‌شوند که از زبان‌های مختلف به امانت گرفته شده‌اند. به این کلمات اصطلاحاً «وام‌واژه» می‌گویند. در طول زمان و در پی رویدادهایی تاریخی، واژه‌هایی از زبان‌های یونانی، عربی، ترکی، فرانسه، انگلیسی، روسی و زبان‌های دیگر به فارسی راه یافته‌اند.

وام واژه های فرانسوی چگونه وارد زبان فارسی شده اند؟

در دورۀ قاجار، روابط بین دو کشور ایران و فرانسه صورت جدی‌تری به خود گرفت. زبان فرانسه اولین زبان اروپایی علمی و آموزشی در ایران بوده است. نسل اول مترجمان و استادان دانشگاه در ایران اکثراً فرانسه ‌زبان بوده‌اند. این افراد در تألیفات و ترجمه‌هایشان از واژه‌های فرانسه استفاده می‌کردند. در واقع وام‌واژه‌های مختلف علمی، فنی، هنری، سیاسی، اجتماعی و حقوقی ابتدا وارد زبان طبقۀ تحصیل‌کردۀ ایرانی شدند. و سپس با توسعۀ مدارس، پیدایش دانشگاه و افزایش جمعیت باسواد به کل جامعه سرایت کردند. بدین ترتیب وام واژه های فرانوسی رفته‌رفته در زبان فارسی رواج یافتند.

واژه‌های زبان فرانسه از لحاظ تعداد و کاربرد در زبان فارسی جایگاه ویژه‌ای دارند. گستردگی این واژه‌ها به گونه‌ای است که همۀ فارسی‌زبانان، از اقشار مختلف، به‌طور روزمره و مداوم از واژه‌های فرانسه استفاده می‌کنند بی‌آنکه اطلاعی از ریشۀ آن‌ها داشته باشند. وام‌واژه‌ها از لحاظ آوایی دستخوش تغییر گشته و با سیستم آوایی فارسی هماهنگ شده‌اند.

واژه ی بیوگرافی (بیو)

بیوگرافی  /biyog[e]rāfi/ (اسم) [فرانسوی: biographie] شرح‌حال‌نویسی؛ زندگی‌نامه.

واژه ی بیوگرافی یا شکل مخفف شده ی آن بیو به عنوان یک وام واژه برای اولین بار از طریق مترجمان و تحصیل کردگان فرانسه زبان در تالیفات و ترجمه ها استفاده و وارد زبان فارسی شد.

Biography در زبان فرانسه /biyog[e]rāfi/ بیوگرافی و در زبان انگلیسی /bīˈäɡrəfē/ بایوگرافی تلفظ و خوانده می شود. از آنجا که این واژه برای اولین بار از طریق زبان فرانسه وارد زبان فارسی شده در نتیجه سیستم آوایی فرانسوی با سیستم آوایی زبان فارسی هماهنگ شد و مورد استفاده ی عموم قرار گرفت. و بدین صورت تلفظ بیوگرافی در بین فارسی زبان ها مصطلح و رایج گردید.

 Biography در زبان فرانسه /biyog[e]rāfi/ بیوگرافی و در زبان انگلیسی /bīˈäɡrəfē/بایوگرافی تلفظ و خوانده می شود. از آنجا که این واژه برای اولین بار از طریق زبان فرانسه وارد زبان فارسی شده در نتیجه تلفظ بیوگرافی در بین فارسی زبان ها مصطلح و رایج است.

در نتیجه با توجه به اینکه معادل کلمه‌ی biography در زبان فارسی بیوگرافی یا زندگینامه در نظر گرفته شده، و این واژه در ابتدا از فرانسه و با سیستم آوایی فرانسوی وارد زبان فارسی شده است، بهتر است از معادل بیوگرافی یا بیو در نوشتار و گفتار استفاده کرد.

منابع: بررسی تغییرات معنایی و کاربردی وا واژه های زبان فرانسه در فارسی، نواب زاده شفیعی / لغت نامه هخدا / فرهنگ معین