پرنده دلیجه، 32 تا 38 سانتیمتر طول دارد. بدن باریک و دمش بلند است که در انتها، لبه صاف یا اندکی گرد دیده می‌شود. همچنین بال‌های نوک تیزی دارد. در پرنده نر، سر و دم خاکستری، روتنه و جبه قهوه‌ای بلوطی با نقطه‌های سیاه است و شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه دیده می‌شود. در پرنده ماده، روتنه قهوه‌ای با نقطه نقطه سیاه و شاهپرهای بال سیاه است. همچنین خط زیر چشم با سبیل سیاه مشخص، زیر تنه نخودی با رگه‌های طولی قهوه‌ای تیره و زیرگلو اندکی روشن‌تر است. هر دو جنس نر و ماده ناخن سیاه رنگ دارند. معروفترین پرنده‌ای است که مدت زمانی طولانی، درجا، بال زنی می‌کند.
ویژگی‌های ظاهری گونه دلیجه
طول بدن 32 تا 35 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 71 تا 80 سانتیمتر است. شاهینی به نسبت کوچک جثه شبیه به دلیجه کوچک است ولی نسبت به آن بزرگتر است؛ بدن باریک‌تر، بال‌ها و دم بلندتر و ناخن‌های سیاه دارد. نر و ماده متفاوت (ماده اندکی بزرگ‌تر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده‌ی نر بالغ روتنه و پوش‌پرهای روی بال‌ها بلوطی پررنگ همراه با خال‌های سیاه، شاهپرهای پرواز تیره، سر و دم خاکستری و زیرتنه نخودی با خال‌های سیاه است که در امتداد هم تشکیل نوارهای طولی می‌دهند. خط شاربی سیاهی در زیر چشم‌ها دارد و گلو سفید است. دم باریک و بلند و نزدیک به انتها نوار سیاه پهنی دارد. در پرنده‌ی ماده‌ی بالغ روتنه و تارک سر قهوه‌ای مایل به بلوطی با راه‌راه عرضی و شاهپرهای پرواز تیره هستند. بر خلاف نر، دم خرمایی کمرنگ و راه‌راه دارد. زیرتنه نسبت به پرنده‌ی نر تیره‌تر است و نوارهای تیره‌ی بیشتری در زیر بال‌ها دیده می‌شود. پرنده نابالغ شبیه به ماده اما رنگ پریده‌تر است و خطوط پهن‌تری در زیرتنه دارد.
ویژگی‌های زیستی گونه دلیجه
در مجاورت علفزارها، تالاب‌هایی با پوشش گیاهی اندک، بیشه‌ها، پارک‌ها، کشتزارها، حاشیه یا فضای باز درون جنگل‌ها، سواحل شنی و صخره‌ای، حاشیه‌ی رودخانه‌ها و گاهی در مجاورت مناطق مسکونی به سر می‌برد.: پروازی قدرتمند با بال زدن‌های سریع و کم‌عمق دارد و با بال‌هایی صاف بال‌بازَروی می‌کند. هنگام شکار درجابال‌زنی می‌کند و به طور عمودی بر طعمه خود فرود می‌آید.
- تغذیه: از پستانداران کوچک، پرندگان، مارمولک‌ها و حشرات تغذیه می‌کند. جوجه‌آوری از اوایل فروردین و با تشکیل قلمروهای کوچک در اطراف آشیانه یا به شکل کلنی در درختزارهای باز آغاز می‌شود.
- تولید مثل: تک همسر است و آشیانه‌اش کپه‌ی کوچکی از خاروخاشاک و شاخه‌های کوچک درختان است که آن را در لبه صخره‌ها، ساختمان‌ها و یا در حفره‌ی درختان بنا می‌کند. همچنین گاهی آشیانه‌های قدیمی پرندگان بزرگ‌جثه را ترمیم و استفاده می‌کند. معمولاً 4-5 و گاهی تا 9 تخم بیضی کوتاه تا نیمه بیضی کوتاه، سفید تا نخودی مایل به زرد، با خال‌های قهوه‌ای مایل به قرمز و به ابعاد 31.8× 39.7 میلیمتر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 27 تا 20 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در 27 تا 32 روزگی آشیانه را ترک می‌کنند ولی همچنان تا چند هفته پس از آن در کنار والدین باقی می‌مانند.
زیستگاه گونه دلیجه
این پرنده در مناطق باز، درختزار، حاشیه تالاب‌ها، روی تیرهای برق و صخره‌ها و در نزدیکی شهر و روستا به سر می‌برد.
مکان‌های مهم زادآوری گونه دلیجه در ایران
دلیجه در سراسر ایران به جز جنوب غرب کشور، زادآوری دارد.