شتر دوکوهانه

شتر دوکوهانه، شتر باختری، شتر بلخی یا شتر مغولی گونه‌ای از شترسانان است که در خاور دور، آسیای میانه و خاورمیانه زندگی می‌کند. دانشمندان معتقدند که برخلاف شتر یک‌کوهانه که در جنوب عربستان اهلی شده‌است، شتر دوکوهانه توسط عشایر کوچ‌نشین آسیای مرکزی، مغولستان و شمال چین اهلی شده‌است و این کوچ‌نشینان شتر دوکوهانه را به منظور حمل و نقل و کارهای سخت اهلی کرده‌اند. بعدها بر اثر پیشرفت تمدن و به وجود آمدن روستاها و دهکده‌ها و استقرار عشایر کوچ‌رو، از شتر دوکوهانه برای شخم‌زنی و لشکرکشی و استفاده از پشم و گوشت و پوست نیز استفاده شده‌است.

تاریخچه پرورش شتر دوکوهانه در چین به قرن‌ها قبل از میلاد باز می گردد.تاریخچه حضور شتر دوکوهانه در ایران روشن نیست، هرچند که در اوستا کتاب مقدس زرتشتیان که بین سال‌های ۵۳۰ تا ۵۷۰ پیش از میلاد نوشته شده‌است اشاره‌ای فراوان به شتر شده‌است اما مشخص نیست که منظور از شتر کدام گونه آن است. برخی معتقدند که منظور از شتر در اوستا شتر دوکوهانه بوده و شتر یک کوهانه سال‌ها بعد و هم‌زمان با فتوحات ایرانیان در بین النهرین، فلسطین و مصر به ایران وارد شده‌است. شترهای دوکوهانه دارای سم‌های مقاومی برای راه رفتن در زمین‌های سنگلاخی هستند و همچنین به علت پشم و کرک زیادی که در بدن دارند در هوای سرد و مناطق خشک. مقاومت بالایی دارند. تعداد فعلی شترهای دوکوهانه در جهان حدود ۲ میلیون نفر می‌باشند که در کشورهای چین ،مغولستان،افغانستان ،ایران و ترکیه و آذربایجان پراکنده اند.

رنگ شترهای دوکوهانه، اغلب قهوه‌ای تیره بوده و وزن زنده آن‌ها به ۷۵۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم می‌رسد .دوره شیردهی آن‌ها ۱۶۰ روز بوده و در یک دوره شیردهی ۷۰۰ تا ۸۰۰ لیتر شیر تولید می‌کنند که از این مقدار ۳۰۰ لیتر برای مصرف انسان و بقیه به خوراک بچه شترها می‌رسد. شیر آن‌ها از لحاظ ویتامین C بسيار غنی است. بلوغ آن‌ها در چهار سالگی بوده و جفتگیری آن‌ها فصلی می‌باشد. دوره آبستنی آن‌ها ۱۳ ماه طول می‌کشد. به ازای هر ۱۶ تا ۲۵ نفر شتر ماده دوکوهانه، یک نفر شتر نر دوکوهانه بسته به توان شتر نر و تغذیه آن جهت جفتگیری نیاز است. میانگین وزن دیلاق‌های آن‌ها در بدو تولد به ۳۵ کیلوگرم می‌رسد. هر نفر شتر دوکوهانه روزانه در حدود ۱۴ کیلوگرم ماده خشک مصرف می‌کند. شتر ماده دوکوهانه روزانه در فصل تابستان ۳۵ تا ۴۰ لیتر و در فصل زمستان ۲۰ تا ۲۵ لیتر و شتر نر دوکوهانه در فصل تابستان ۴۰ تا ۵۵ لیتر و در فصل زمستان ۲۰ تا ۳۵ لیتر آب می‌آشامد.