خرس
خرس قهوه‌ای
نام‌های محلی: (ترکی: آیی)، (ترکمنی: قونقرآیی)، (کردی: وِرج، حش)، (مازندرانی: اَش)
گونه‌ای خرس بزرگ‌جثه و درشت‌اندام است که در بسیاری از مناطق آمریکای شمالی و شمال اورآسیا پراکنده‌است. وزن این نوع خرس از ۷۰ تا ۷۸۰ کیلوگرم متغیر است و بزرگترین زیرگونه آن خرس کودیاک در قامتی هم‌اندازه خرس قطبی با وی بر سر عنوان بزرگترین گونه خرس و بزرگترین حیوان شکارچی روی خشکی رقابت می‌کند. خرس قهوه ای کودیاک،بزرگترین وقوی‌ترین گوشتخوار موجود در خشکی است.
با آن که قلمرو زیست خرس قهوه‌ای کاهش یافته و در بسیاری از مناطق منقرض شده‌است ولی همچنان در فهرست کمترین نگرانی آی‌یوسی‌ان باقی‌مانده است.
خرس‌های قهوه‌ای، از جانورانی هستند که انسان در برابر آنها به ترس مفرط دچار می‌شود اما شاید شناخت و آگاهی از ویژگی‌های آنها در هنگام مواجهه با این حیوان، این ترس و دستپاچگی را کاهش دهد.
طول خرس قهوه‌ای ایران در حدود 2 تا 5/2متر است. وزن این پستاندار بین 90 تا 290کیلوگرم در نوسان است اما به طور میانگین در حدود 180کیلوگرم وزن دارد زیستگاه‌های اصلی خرس قهوه‌ای، عموما مناطق جنگلی خزری، جنگل‌های ارسباران و زاگرس، علفزارهای مرتفع کوهستانی نزدیک به جنگل و دره‌های پایین‌دست جنگل است. پراکندگی این حیوان در ایران، از شمال خراسان تا استان‌های گلستان، سمنان، مازندران، تهران، گیلان، چهارمحال و بختیاری، قزوین، زنجان، آذربایجان، کردستان، لرستان، کرمانشاه و استان‌های فارس و خوزستان است. خرس‌های قهوه‌ای در اواخر تابستان و پاییز، معمولا در مناطق پایین‌دست جنگل یا دره‌هایی که میوه‌های وحشی در آنها یافت می‌شود، ساکن هستند. این خرس رنگی متفاوت از قهوه‌ای تیره تا زرد بور دارد. در مناطق غرب ایران، رنگ اکثر خرس‌ها روشن‌تر از مناطق شمالی است. بچه‌ها عموماً قهوه‌ای تیره‌اند و در زیرگلو آنها قسمت روشنی مانند خرس سیاه مشاهده می‌شود
این خرس‌ها با شروع فصل زمستان به خواب زمستانی می‌روند و جالب است بدانید که در همین فصل زایمان می‌کنند. نوزاد خرس قهوه‌ای پس از به‌دنیاآمدن، از شیر مادر تغذیه می‌کند و بزرگ می‌شود و وقتی مادر از خواب برمی‌خیزد، دو توله یک‌ماهه را در کنار خود می‌بیند. خرس‌های قهوه‌ای بیش از علاقه‌مندی به خوردن انسان، به علف‌های کوهستانی و جنگلی علاقه دارند اما گاهی از شکار گوسفندان محلی نیز غافل نمی‌شوند.
خرس‌های قهوه‌ای ماده و توله‌دار، از خطرناک‌ترین خرس‌ها هستند که بیشتر این خطر، ناشی از محفاظت‌کردن خرس مادر از توله‌خرس‌ها در برابر حوادث است.
ویژگی‌های ظاهری گونه خرس قهوه‌ای
طول سر و بدن 140 تا 250 سانتی‌متر، طول دم 6 تا 14 سانتی‌متر، ارتفاع بدن 90 تا 110 سانتی‌متر و وزن 100 الی 250 کیلوگرم است. بزرگترین گوشتخوار ایران است. نر و ماده همشکل‌هستند اما نر به‌طور مشخصی بزرگ‌تر و سنگین‌تر است. سر بزرگ، گوش‌ها کوچک و گرد، چشم‌ها ریز و دم بسیار کوتاه است. سطح کل بدن را موهای انبوه و یک‌دستی پوشانده است که معمولاً به رنگ قهوه‌ای اما گاهی تیره‌تر و یا روشن‌تر است. بچه‌ها قهوه‌ای تیره‌اند و گاهی در ناحیه سینه قسمت روشنی مانند خرس سیاه دارند. کف‌رو است و پاهای جلو و عقب هر دو دارای 5 انگشت با ناخن‌های بلند و قوی است.
تغذیه خرس قهوه‌ای: همه چیزخوار است و رژیم غذایی بستگی به منابع غذایی قابل دسترس دارد. اما بخش عمده رژیم غذایی را مواد گیاهی نظیر میوه‌ها، ریشه، دانه و جوانه تشکیل می‌دهد. همچنین از مواد حیوانی از قبیل حشرات، مهره‌داران بزرگ و کوچک، نوزاد پستانداران بزرگ، ماهی، دام، لاشه حیوانات، و زباله تغذیه می‌کند.
تولید مثل خرس قهوه‌ای: چند همسر هستند. جفت‌گیری خرس در اوایل تابستان صورت می‌گیرد. در این فصل صدای جیغ مانند خرس‌ها به گوش می‌رسد. نر و ماده 1 تا 3 هفته با هم زندگی می‌کنند. لانه‌گزینی تأخیری دارد. دوره بارداری 6 تا 7 و گاهی تا 9 ماه به طول می‌انجامد. معمولا 1 تا 3 و به ندرت تا 6 توله با وزن تقریبی 300 الی 500 گرم در طی خواب زمستانی به دنیا می‌آورد. نوزادان بسیار نارس متولد می‌شوند. چشم‌ها در 1 ماهگی باز می‌شوند. به مدت 3 ماه از شیر مادر تغذیه می‌کنند و به وزن 15 کیلوگرم می‌رسند. آنها 2 تا 3 سال به مادر وابسته‌اند. بچه‌ها پس از ترک مادر به مدت 2 تا 3 سال با هم زندگی می‌کنند. نرها در 4 سالگی و ماده‌ها در 3 سالگی بالغ می‌شوند. خرس ماده معمولاً هر 2 تا 3 سال یک بار می‌زاید. طول عمر: بیشترین طول عمر در طبیعت 25 تا 30 سال اما در شرایط محافظت شده تا
خرس هایی که مشاهده می کنید توسط سازمان محیط زیست از سیرک بازان توقیف و انتقال به پارک آموزشی حیات وحش جهت درمان و نگهداری شد لازم به ذکر است شرایط اولیه نر و ماده بسیار وخیم بود نکته بسیار تاسف بار در مورد این موجود چون برای سیرک بازی نگهداری شده بود متاسفانه دندان های حیوان را با سنگ فرز به صورت بسیار بدی بریده بودند که در طی چند مرحله دندان ترمیم و اصلاح گردید و در حال حاضر سلامت قابل قبولی پیدا کرده اند و دو بار نیز قادر به جفت گیری شده اند.
